Có rất nhiều yếu tố tâm lý ảnh hưởng đến hành vi và mục tiêu của nhà đầu tư, trong số đó, bốn yếu tố tâm lý phổ biến đó là tâm lý bầy đàn, quá tự tin, quá lạc quan hoặc bi quan và sợ thua lỗ. Những tâm lý này có thể tác động tiêu cực đến quyết định của nhà đầu tư trên thị trường.

Đóng cửa phiên giao dịch ngày 14/2/2023, VN-Index giảm 5,47 điểm (0,53%) về 1.034,93 điểm, HNX-Index tăng 0,37 điểm (0,18%) lên 204,86 điểm, UPCoM-Index tăng 0,74 điểm (0,96%) lên 77,94 điểm.

Nhiều yếu tố tác động đến niềm tin của nhà đầu tư chứng khoán

Không thể phủ nhận rằng, trong thời gian qua, niềm tin của nhà đầu tư chứng khoán giảm mạnh. Theo đó, bên cạnh những tác động tiêu cực từ bối cảnh rủi ro vĩ mô, kinh tế - tài chính trên thế giới, tâm lý nhà đầu tư chứng khoán còn chịu ảnh hưởng từ những vụ việc vi phạm pháp luật, khởi tố lãnh đạo của một số doanh nghiệp lớn, cùng với một số tin đồn thất thiệt trên mạng xã hội... Điều này khiến cho không chỉ cổ phiếu của những doanh nghiệp vi phạm mà còn cả những cổ phiếu khác cũng bị bán tháo do tâm lý lo ngại, thận trọng lan rộng, dẫn đến nhiều giá cổ phiếu giảm sàn.

Thời gian qua, tâm lý thận trọng, ngại rủi ro gia tăng, dẫn đến nhiều nhà đầu tư lựa chọn những kênh đầu tư ít rủi ro hơn, an toàn hơn.

Làm gì để củng cố tâm lý và niềm tin của nhà đầu tư?

Về phía Chính Phủ

Theo các chuyên gia chứng khoán, tăng cường củng cố tâm lý và niềm tin của nhà đầu tư trở thành yêu cầu cấp thiết hiện nay. Theo đó, trước mắt, các cơ quan chức năng, chủ thể phát hành cần nhanh chóng giải quyết, đảm bảo quyền lợi chính đáng của nhà đầu tư; xử lý nghiêm và giải quyết kịp thời các vụ việc vi phạm quy định, tung tin đồn thất thiệt trên thị trường chứng khoán vừa qua.

Theo các chuyên gia về lâu dài, cần xây dựng và nhất quán thực hiện chương trình giáo dục tài chính để nâng cao năng lực của nhà đầu tư, giúp họ đưa ra quyết định đầu tư, sử dụng đòn bẩy tài chính hợp lý, giảm thiểu tâm lý đám đông.

Bên cạnh đó, cần chú trọng phát triển nhà đầu tư (cá nhân và tổ chức) chuyên nghiệp, phát triển các quỹ đầu tư, quỹ hưu trí, quỹ tín thác bất động sản... Các quỹ này cũng có thể đóng vai trò dẫn dắt thị trường, hạn chế tình trạng tăng nóng hay giảm sâu do sự hưng phấn hay bi quan quá mức của một số nhà đầu tư. Đồng thời, giúp thị trường trở nên ổn định và phát triển bền vững hơn, đồng thời cung cấp thêm kênh đầu tư phù hợp cho người dân.

Để thành công, nhà đầu tư không chỉ cần hiểu về tài chính, kinh tế, chứng khoán mà còn phải nắm bắt và kiểm soát tâm lý khi đầu tư. Việc hiểu được các cung bậc cảm xúc trong đầu tư chứng khoán có thể giúp nhà đầu tư đưa ra quyết định sáng suốt, thành công hơn trong dài hạn.

Do vậy, các chuyên gia cũng khuyến cáo, nhà đầu tư cần hết sức bình tĩnh, không nên rơi vào vòng xoáy bán lấy được, không nên dựa vào tin đồn thất thiệt, tâm lý đám đông, mà cần kiểm chứng, nắm bắt sát tình hình và triển vọng của doanh nghiệp, đa dạng hóa kênh đầu tư, hạn chế đòn bẩy và kiên trì nâng cao kiến thức, kinh nghiệm đầu tư chứng khoán là rất cần thiết.

Về phía các nhà đầu tư

Luôn chuẩn bị cho những tình huống xấu nhất có thể xảy ra. Không ai có thể dự đoán trước được tất cả những gì có thể xảy ra trong tương lai, nên khi đầu tư, bạn cần luôn có tâm lý chuẩn bị trước những huống xấu nhất có thể xảy ra, điều này giúp cho chúng ta có sẵn những kế hoạch B để hành động, khi chuyện không mong muốn xảy ra chúng ta cũng không bị động trong ngay cả tình huống tồi tệ này.

Nhà đầu tư luôn giành chiến thắng trong các giao dịch không phải là người có thể kiếm được nhiều tiền về lâu dài, vì trong chứng khoán các chiến lược giao dịch sẽ khác nhau khi số vốn đầu tư khác nhau. Vốn càng lớn các giao dịch sẽ càng phức tạp hơn rất nhiều. Nhà đầu tư nhỏ có thể giành chiến thắng trong các giao dịch nhỏ, nhưng khi giao dịch lớn hơn đòi hỏi bạn phải có chuyên môn cao hơn

Hãy làm vì những giá trị tích cực được kỳ vọng chứ không phải vì điều đó ít rủi ro nhất. Tâm lý sợ rủi ro làm cho các nhà đầu tư không dám lựa chọn những cổ phiếu đang tăng để đầu tư, mà ngược lại họ lại chọn những cổ phiếu đang giảm để mua vào, điều này làm cho những khoản đầu tư của họ không thành công.

Chỉ đầu tư full-margin khi bạn có đủ khả năng tài chính để trả nợ khi thị trường giảm. Một số nhà đầu tư kỳ vọng kiếm được lợi nhuận nhiều hơn nên sử dụng full-margin trong các khoản đầu tư, nhưng họ không chuẩn bị trước các tình huống của thị trường giảm giá, nên không có sự chuẩn bị về nguồn tài chính sau đó, nên khi tài khoản bị call-margin họ buộc phải bán cổ phiếu ra ngay vùng đáy, làm cho tài sản sụt giảm đi đáng kể, và rất khó hồi phục lại.

Hãy nhớ đầu tư chứng khoán là một đầu tư lâu dài. Bạn có thể lời hay lỗ trong các lần giao dịch nhưng chuyện gì sẽ xảy ra về sau mới là điều quan trọng. Đầu tư chứng khoán, không phải là "một viên thuốc thần kỳ" giúp cho chúng ta trở nên giàu có một cách nhanh chóng, nó cần có thời gian để cho bạn tích luỹ và làm giàu. Nên đừng vì một, hai giao dịch lời, lỗ mà tâm lý trở nên hưng phấn hay bi quan. Mà hãy cố gắng theo đuổi một phương pháp đầu tư lâu dài, để có thể giúp bạn kiếm được tiền từ thị trường.

Dưới góc nhìn về triển vọng nửa đầu năm 2023 và chia sẻ trên cương vị là người đứng đầu của 2 doanh nghiệp niêm yết CEO ông Kakazu chia sẻ:

"VN-Index vẫn có nhiều thách thức trong xu hướng dài hạn mà hướng tới kịch bản giảm điểm vẫn cao. Tôi cho rằng tỷ trọng cổ phiếu nên ở mức an toàn và việc lựa chọn cổ phiếu đang trở nên quan trọng hơn.

Nhà đầu tư đang nắm giữ nhiều cổ phiếu nên đánh giá và cơ cấu lại danh mục của mình, ưu tiên giữ lại các cổ phiếu có nền tảng cơ bản mạnh, loại bỏ các cổ phiếu có triển vọng kinh doanh đi xuống. Đặc biệt trong bối cảnh dòng tiền chung yếu nên hạn chế nắm giữ các cổ phiếu có khối lượng giao dịch hằng ngày quá lớn."

Ông khuyến nghị: "Với những nhà đầu tư đang nắm giữ full margin, tôi nghĩ cần chủ động hạ tỉ trọng về mức 0 và đưa ra kế hoạch bán cổ phiếu khi giá giảm thủng mốc nào để bảo vệ tài khoản. Với nhà đầu tư nắm giữ cổ phiếu mà không dùng margin cũng cần đưa ra kịch bản quản trị rủi ro cho các cổ phiếu mình nắm giữ".

Chú ý vào sóng cổ phiếu vừa và nhỏ vẫn tiềm năng: Trong 3 năm trở lại đây (2020 - 2022), mỗi năm đều xuất hiện một làn sóng nhóm cổ phiếu MIDCAP (nhóm vốn hóa vừa) và SMALLCAP (nhóm vốn hóa nhỏ) khi VN-Index hay VN30-Index có dấu hiệu chững lại. Trong các đợt sóng kể trên, tỷ suất sinh lời của 2 nhóm vốn hóa vừa và nhỏ vượt trội hơn rất nhiều so với các chỉ số lớn như VN-Index hay VN30-Index.

Thống kê giao dịch của mã PGT trên sàn HNX.

Khép lại phiên giao dịch ngày 14/2/2023, mã PGT đóng cửa với mức giá 3,400 VNĐ./